Viooltalent Noa Wildschut (14) begon op haar vierde verjaardag met spelen. Ze is drie maanden per jaar in het buitenland en gaat binnenkort op tournee door Europa.
TEKST LISA PETERS
In de achtertuin van het huis van Noa Wildschut (14) in Hilversum staat ‘het atelier’, waar je door zware donkerhouten deuren naar binnen stapt. Er schijnt licht naar binnen door de hoge ramen en naast de vleugel in de hoek staat een muziekstandaard met bladmuziek. Noa studeert er vier tot vijf uur per dag op haar viool en haar moeder, vioollerares, ontvangt er haar leerlingen. Gekleed in een oranje zomerjurkje, geblokt bloesje en zwart-witte gympen klemt Noa haar viool – gebouwd door de Italiaan Giovanni Battista Grancino in 1714 – onder haar kin. Ze haalt diep adem en de klanken van het derde deel van het dubbelconcert van Bach stromen door het atelier. Ze gaat helemaal op in de muziek; haar lichaamshouding en gezichtsuitdrukking versterken de emotie van het stuk. Pas na de laatste streek lijkt ze weer terug te keren in de ruimte. Dit deel zal ze samen met de internationaal vermaarde Duitse violiste Anne-Sophie Mutter ten gehore brengen tijdens de Europatour van het strijkersensemble Mutter Virtuosi.
In het buitenland spelen is voor Noa niets nieuws – ze doet het al sinds haar negende en trad onder andere op in Duitsland, Zwitserland en Frankrijk. Eind dit jaar staat Brazilië op het programma. Gemiddeld is ze drie maanden per jaar in het buitenland; voor concerten, maar ook voor masterclasses. “Vorig jaar ben ik voor het eerst zonder mijn ouders op tournee geweest met het strijkersensemble. Ik mocht mee naar Amerika. Het was spannend, want ik had me vlak voor vertrek enorm in mijn vinger gesneden, het topje lag er bijna af. Een beetje het verkeerde moment. Het eerste concert kon ik niet meespelen en daarna heb ik steeds met een speciale pleister op gespeeld.”
Het gezin – Noa heeft nog een anderhalf jaar oudere zus – is net terug van een drieweekse vakantie op Bali en Java. “Het was heel raar om drie weken geen viool te spelen, de eerste keer dat ik zo lang zonder mijn viool was. Maar er waren genoeg bijzondere dingen te doen, ik had er ook geen tijd voor.” En dat was juist de bedoeling: even geen viool.
Het spelen is Noa met de paplepel ingegoten. “Ik kan me niet anders herinneren dan dat ik viool speel,” zegt ze. Haar vader is altviolist bij het Radio Filharmonisch Orkest en haar zus speelt altviool bij het Amersfoort Jeugd Orkest. “Ik keek vroeger naar mijn zus als ze speelde, dat wilde ik ook.”
Toen ze vier jaar was, kreeg Noa twee maanden les van haar moeder. Vrij snel stapte ze over naar vioolpedagoge Coosje Wijzenbeek – “Noa heeft een oude ziel, een aangeboren muzikaliteit,” zei die twee jaar geleden in Het Parool – bij wie ze acht jaar lessen volgde. Noa: “Ik wilde geen les bij m’n moeder, zij is mijn moeder, niet mijn lerares.” Nu krijgt ze al bijna twee jaar les van Vera Beths aan de vooropleiding van het Conservatorium van Amsterdam. Ze speelde onder anderen met violiste Janine Jansen en de pianistenbroers Arthur en Lucas Jussen.
Van vwo naar havo
Tot de zomer zat Noa op een middelbare school in Soest, maar vanaf september zal ze thuis onderwijs volgen met het online lesprogramma van Ivio, een methode die ook door de Wereldschool voor Nederlandse kinderen in het buitenland wordt gebruikt.
“Ik miste veel school omdat ik vaak weg was voor concerten in het buitenland. Nu kan ik gemakkelijk een tijdje wat minder doen en daarna weer wat harder werken, zodat ik niet achterloop. Ik bepaal mijn eigen tempo en kan efficiënter met mijn tijd omgaan.” Omdat ze over drie weken op tournee gaat, is ze nu al begonnen met de vakken Frans en Nederlands.
Noa zat op het vwo, maar is net overgestapt naar de havo. “Dan heb ik meer tijd voor mijn viool.” Als ze zestien is, wil ze graag klaar zijn met school en de vrijheid hebben om zich verder te ontwikkelen.
Noa werkt hard om haar talent te ontwikkelen. Toch denkt ze niet veel na over haar muziekcarrière. “Ik word ouder en wil graag groeien binnen de muziek, maar ik ben vooral lekker bezig met vioolspelen.” Ze spreekt er met veel passie over. “Ik vind het zo’n mooi instrument, met een prachtige klank. Ik hou van muziek maken en het gevoel dat mooie muziek mij en andere mensen geeft, of dat nou solo is, in een duo of met meer musici.”
Heeft ze niet het idee dat ze veel moet opgeven voor het vioolspelen? Naast het serieuze studeren is Noa ook een gewone tiener. “Ik hou van lol trappen met mijn vrienden, samen naar de bioscoop gaan of uit eten.” Ze leest en schrijft graag of kijkt naar een mooie film. “Mijn vriendinnen van school leven erg met me mee en in de muziek heb ik ook veel vrienden, die ik leer kennen bij concerten in Nederland en in het buitenland.”
“Ik weet niet of ik volwassener ben dan andere meisjes van mijn leeftijd, maar ik heb veel geleerd door alleen naar Amerika te gaan. Toen ik terugkwam dacht ik: wow, dit wil ik echt. Ik ging harder studeren. Ik was zo geïnspireerd geraakt door Anne-Sophie Mutter en de andere musici. We spelen mooie muziek en elke keer is het weer een geweldige ervaring om met het ensemble muziek te maken.”
Haar viool kreeg Noa drie jaar geleden van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. “Je bouwt een enorme band op met een instrument. Dit is een prachtige oude Italiaan met een enorm mooie klank. Ik kan er heel grote klanken mee maken, maar ook verfijnde. Hij past nu helemaal bij me.”
Bescheiden
In mei van dit jaar is Noa als jongste ooit opgenomen in de stichting van Mutter, die een brede ondersteuning biedt aan de ontwikkeling van een aantal jonge internationale talenten. “Ik schrijf daarvoor elke maand een verslag over wat voor concerten ik heb gegeven, hoe het met me gaat, hoe ik me voel en hoe het gaat op school. Zij houdt mijn ontwikkeling in de gaten.”
Mutter geeft advies aan Noa over het aantal concerten dat ze geeft, de leraren die haar lesgeven en het instrument waarop ze speelt. De professionele steun van de stichting ontlast Noa’s ouders. Aan de ene kant willen die hun dochter stimuleren te doen waar ze gelukkig van wordt, maar ze moeten haar ook beschermen tegen de vele aanvragen voor concerten. Anders heeft ze te weinig tijd om repertoire in te studeren, te werken voor school voor en haar ‘gewone’ leven.
Noa blijft een bescheiden tiener die met hart en ziel vioolspeelt. “Dat ik een talent heb, daar was ik zelf nooit mee bezig. Ik vond het gewoon heel erg leuk om viool te spelen. Het is bijzonder dat ik dit mag doen en dat ik concerten mag geven. Ik heb een heel mooi en bijzonder leven en bof ontzettend.”
Het Parool, 13 augustus 2015.
Ook gepubliceerd in Eindhovens Dagblad, Brabants Dagblad, BN De Stem, De Gelderlander, PZC, de Stentor en Tubantia.